TTeks : Monalita Mansor daripada monazman.blogspot.com
Gambar : Carian Google
Monday, 12 November 2012
Fonologi & Fonetik
Pengenalan
Penuturan, kalimat,
ujaran adalah hasil daripada bunyi bahasa yang dikeluarkan oleh alat artikulasi
manusia. Bahasa yang dihasilkan itu
disebut bunyi bahasa. Bahasa Melayu juga
mempunyai sistem bunyinya sendiri.
Seseorang itu perlu mempunyai pengetahuan yang tuntas untuk menguasai
kemahiran menuturkannya dengan baik dan efektif.
Daripada Penalosa
(Siti Hajar Abdul Aziz, 2008:87) bahasa
bertindak melalui dua bentuk. Pertama
melibatkan bunyi bahasa yang dihasilakan melalui alat ujaran manusia. Kedua, merangsang pemikiran, situasi sosial
dan makna.
Kajian sistem bunyi
bahasa ini dibahagikan kepada dua bahagian iaitu Fonologi dan Fonetik.
1.0 Pengenalan Fonologi dan Fonetik
1.1 Secara ringkasnya,
fonologi merupakan cabang linguistik deskriptif yang menjurus kepada kajian
bunyi dan di dalam mulut oleh manusia dan terbahagi kepada dua:;
1.1.1. Fonetik
1.1.2. Fonemik
1.2.. Fungsi kajian ini boleh
dibahagikan kepada dua bahagian iaitu;
1.2.1. Dari segi pendekatan
keilmuan; untuk mencari kebenaran umum dan memformulasikan hukum-hukum umum
tentang bunyi itu.
1.2.2. Dari segi pendekatan
kajian sebagai kemahiran; menggunakan data-data deskriptif daripada fonetik
ilmiah bagi mempraktikkan pengenalan dan pengucapan bunyi ujaran itu.
2.0. Definisi Fonologi
2.1. Dipetik dari Kamus Dewan
(1996 : 354) fonetik ialah ilmu bahasa yang berkaitan dengan penyebutan kata
dan lambang yang menunjukkan sebutannya.
2.2. Kamus
Linguistik Harimurthi Kirdalaksana (1984:61) mentakrifkan fonologi adalah – “merupakan
satu bidang dalam linguistik yang menyelidiki bunyi bahasa mengikut fungsinya.”
2.3. Profesor
Emeritius Abdullah Hassan pula mendefinisikan fonologi sebagai “mengkaji bunyi-bunyi
berfungsi di dalam sesuatu bahasa itu.” Linguistik
Am untuk Guru Bahasa Malaysia.
(1993:40)
2.4. Menurut Indirawati Zahid dan
Mandian Shah Omar fonologi merupakan “subdisiplin yang mengkaji bunyi bahasa
iaitu, tentang fungsi perlakuan dan organisasi bunyi sahaja. Bunyi suatu bahasa
dan sifat-sifat semula jadi sistem tersebut” (Rujukan daripada Buku
Linguistik Fonetik dan Fonologi Bahasa Melayu dan Buku Fonetik dan Fonologi:
Siri Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa Melayu)
2.5. Dengan itu bolehlah dirumuskan bahawa
fonologi adalah ilmu kaji sistem bahasa bunyi yang mencakupi ciri-ciri
bunyi, sifat dan cara keluarnya melalui
sarana yang ada dalam sistem bunyi manusia itu sendiri.
3.0.
Definisi Fonetik
3.1.
Menurut Merriam Webster’s Collengiate Dictionary tenth
edition (1996:873), fonetik dikatakan sebagai “the system of speech sounds of a language or grouf of languages”.
3.2.
Daripada Kamus Oxford Advanced Learner’s Dictionary of
Current English (1992:671) fonetik adalah “the
study of speech sounds and their production”.
3.3. Daripada
kamus The World Book of Dictionary (1981:1566) mengatakan fonetik sebagai “the science dealing with sounds made in
speech and the art of pronounciation
..concerned with the production of these speech sounds by the articulating organs of the speaker, the sound waves in
which thye result, and the auditory effect they produce on the hearer”.
3.3.
Kamus Collins Shorter English Dictionary (1990:858)
menjelaskan fonetik sebagai “the science
that deals with pronunciation and the representation of the sounds of speech.”
3.4.
Prof Emiritus Abdullah Hassan di dalam bukunya Linguistik Am
Untuk Guru Bahasa (1993:40) meringkaskan sebagai “fonetik mengkaji bunyi bahasa dari segi
penyebutan, pendengaran atau sifatnya.
Fonetik amnya adalah pengkajian terhadap unsur-unsur bahasa dalam bentuk
bunyi
3.5. Manakala di
dalam Kamus Linguistik Harimurthi Kirdalaksana mendefinisikan fonetik sebagai
ilmu yang menyelidiki penghasilan, penyampaian dan penerimaan bunyi bahasa
(1984: 51)
3.6. Abdul Hamid
Mahmood dan Nurfara Lo Abdullah (2007) fonetik adalah bunyi yang telah
dihasilkan oleh alat artikulasi manusia yang digunakan dalam pertuturan.
3.7. Fonetik boleh disimpulkan
sebagai kajian terhadap organ pertuturan dan sifat bunyi bahasa itu sendiri
yang membawa makna dan difahami. Ia
berfungsi merumus, menghurai dan mengklasifikasikan bentuk bunyi dalam satu
bahasa untuk menentukan peraturan dalam bentuk bunyi melalui tiga kaedah;;
3.7.1. Fonetik
Artikulasi
Menurut Indirawati Zahid Dan Mardian Shah Omar, (Fonetik dan Fonologi : Siri Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa Melayu) “fonetik artikulasi ialah satu bidang yang mengkaji mengenai cara kita menggunakan alat dan daerah artikulasi untuk bertutur”. erujuk kepada bagaimana bunyi bahasa terhasil daripada mekanisme tubuh. Bermula daripada udara => paru-paru => pita suara yang menghasilkan nada => rongga tekak, mulut, hidung yang menghasilkan gema => ditambah dengan gangguan atau tambahan kepada alat artikulasi rongga mulut yang menghasilkan lantunan bunyi berbeza seperti letupan, letusan atau geseran. Contoh-contoh alat artikulasi ialah lidah, gigi, lelangit dan sebagainya. (Lampiran 1)
3.7.2. Fungsi Alat Artikulasi
3.7.2.1. Lidah
Lidah merupakan wadah
artikulasi yang paling utama dan teraktif dalam proses pengeluaran bunyi
bahasa. Ianya terbahagi kepada empat bahagian iaitu:-
3.7.2.1.
(a) hujung lidah
(b) tengah lidah
(c) hadapan lidah
(d)
belakang lidah.
Pengklasifikasian ini
menjadikan lidah boleh membuat tafsiran untuk pelbagai jenis penghasilan
bunyi. Bahagian hadapan, tengah dan
belakang lidah berfungsi untuk mengeluarkan bunyi vokal hadapan, tengah dan
belakang.
Hujung lidah pula adalah
bahagian teraktif dan sangat fleksibel untuk digerakkan ke mana-mana bahagian
mulut untuk membuat hadangan.
3.7.2.2. Gigi
Ia bertindak sebagai penghasil bunyi tak
aktif. Ia sentiasa digunakan sebagai
penampan udara kerana posisinya yang statik.
Bagaimanapun, daripada penampan udara inilah bunyi dihasilkan
3.7.2.3. Bibir
Terletak di bahagian luar rongga mulut, ia
terbentuk daripada otot-otot kenyal yang boleh di dibundar dan dibhamparkan. Fungsinya mengeluarkan bunyi yang
pelbagai. Sesuai dengan keududukannya
sebagai sempadan paling luar daripada rongga mulut, ia berfungsi menjadi
penghadang kepada udara yang keluar daripada rongga mulut.
3.7.2.4 . Gusi
Gusi adalah bahagian kembung dan
menurun dari gigi sehingga ke bahagian di dalam rongga mulut. Alat artikulasi ini berfungsi sebagai zon
sebutan dengan bantuan hujung lidah yang bertindak sebagai penyekat.
3.7.2.5.
Lelangit
Lelangit terbahagi
kepada dua bahagian iaitu lelangit keras dan lelangit lembut. Lelangit keras
terletak di sempadan gusi di bahagian hadapan rongga mulut. Ia berfungsi seperti lif yang dapat
diturunnaikkan untuk membuka atau menutup saluran rongga tekak terus ke rongga
hidung. Apabila ia dinaikkan rongga
mulut terbuka dan udara dikeluarkan melalui rongga mulut. Apabila diturunkan, udara terpaksa keluar
melalui rongga hidung kerana rongga mulut tertutup.
Lelangit lembut pula
terbentang dari sempadan lelangit keras hingga ke bahagian akhir mulut. dapat
dibahagikan kepada dua bahagian, iaitu lelangit keras dan lelangit
lembut. Lelangit lembut
menganjur dari sempadan lelangit keras hingga ke akhir rongga mulut.
3.7.2.6.Rongga Hidung
Rongga hidung dipisahkan oleh lelangit dan
terletak betul-betul di atas rongga mulut.
Ia boleh dibuka dan ditutup tertakluk kepada situasi sama ada anak tekak
dan lelangit lembut dinaikkan atau tidak.
3.7.2.7. Pita Suara
Ia berada di dalam ruang tenggorok (halkum)
dan media penting dalam penghasilan bunyi.
Bunyi terhasil apabila berlaku proses memperluas dan mempersempit lubang
yang terdapat di antara dua keping selaput nipis tersebut. (Lihat Lampiran 2)
3.7.3.
Fonetik Akustik
Ia adalah pemaparan
sifat dan hakikat bunyi. Ia bersifat
fizikal apabila gelombang bunyi ujaran yang keluar dari pita suara. Ia diukur menggunakan alat seperti spektogram
dan osiloskop yang mengkaji nada, frekuensi dan amplitud. Ia bersifat getaran apabila berhubungkait
dengan pita suara iaitu kekerapan membuka dan menutup fungsi frekuensinya.
3.7.4
Fonetik Auditori
Lebih kepada aspek
pendengaran terhadap bunyi-bunyi yang terhasil.
Bagaimana cara bunyi ditanggap oleh telinga, menyalurkan maklumat ke
otak dan memberi persepsi. Ia melibatkan
kajian bersifat mujarab (tidak dapat dirasa dan kabur) dan sangat kompleks.
4.0. Matlamat
Akhir
Matlamat akhir bidang kedua-dua ilmu ini
ialah mengenal, menentu dan
mengklasifikasikan sistem bunyi atau mengenalpasti dan menentukan huruf-huruf
atau fonem-fonem tertentu untuk melahirkan sistem ejaan yang sistematik bagi
Bahasa Melayu.
Pengenalan
Vokal ialah
bunyi-bunyi yang bersuara. Dihasilkan
daripada proses udara dari paru-paru yang keluar secara berterusan dari rongga
tekak dan rongga mulut sebebasnya tanpa sekatan. Ciri-ciri utamanya ialah kelantangan dan kepanjangan
yang melebihi bunyi konsonan. Tiada
bahasa yang tidak mempunyai vokal kerana vokal adalah penggerak utama bunyi di
dalam suku kata.
Mengambil kira
daripada definisi yang diberikan oleh beberapa tokoh bahasa dapatlah
disimpulkan bahawa titik artikulasi dan titik artikulator adalah nadi utama di
dalam penghasilan bunyi bahasa. Proses
pengeluaran bunyi bahasa yang sistematik adalah banyak. Lidah dan bibir adalah elemen penting dalam
melahirkan bunyi vokal.
1.0 Definisi Bunyi Vokal
1.1. Menurut Prof.
Dr Abdul Hamid Mahmmod (1998:31) “Vokal
ialah bunyi-bunyi bersuara yang tatakala dihasilkan udara dari paru-paru keluar
berterusan melalui rongga tekak dan rongga mulut tanpa sebarang gangguan atau
sekatan. Bunyi vokal mempunyai ciri-ciri
kelantangan dan kepanjangan. Maksudnya
bunyi-bunyi vokal dapat didengar dengan lebih jelas dan lebih panjang daripada
bunyi konsonan.
1.2. Sementara
menurut Harimurthi Kirdalaksana (1983:177) mendefinisikan vokal adalah “bunyi
suara yang dihasilkan dengan getaran pita suara dan tanpa penyempitan dalam
saluran suara di atas glottis. Satuan
fonologi yan diwujudkan dalam lafaz tanpa geseran adalah vocal”.
1.3. Di dalam
bukunya ‘Outline of English Phonetics’, Danel Jones mengatakan “Vokal adalah
bunyi bersuara yang tatakala dihasilkan udara dari paru-paru keluar berterusan
tanpa mengalami sebarang gangguan, sekatan atau himpitan yang boleh menimbulkan
bunyi geseran (Arbak Othman 1983:54)
1.4. Charles F.
Hockett dalam buku ‘A Course in Modern Linguistic’ mendefinisikan vocal sebagai
bunyi-bunyi bahasa yang tidak dicirikan oleh sebarang gangguann pada arus
udara. (Arbak Othman 1983:54)
1.5. Kamus Dewan
(1998 :1341) menggariskan vocal sebagai “vokal tulin, huruf hidup atau huruf
saksi (a, e-taling, e-pepet, i, o, u)
2.0 Jenis-Jenis Bunyi
2.1. Bunyi
terbahagi kepada beberapa jenis seperti bunyi bahasa, bukan bunyi bahasa, bunyi
bersuara dan bunyi tak bersuara. Bunyi
bahasa adalah bunyi yang terdapat di dalam semua bahasa yang ada di dunia ini
dan berfungsi serta memberi makna di dalam pertuturan.
Bunyi bukan bahasa adalah bunyi-bunyi yang dihasilkan oleh alat
artikulasi manusia tetapi masih belum dianggap sebagai bunyi yang memberi makna
seperti bunyi orang berdehem, bunyi siulan, tiruan kepada bunyi-bunyi binatang,
sendawa atau batuk.
Bunyi bersuara berlaku apabila getaran terhasil semasa udara keluar
melalui pita suara dan pita suara berkedudukan agak rapat. Bunyi tak bersuara terjadi apabila glotis
berada di dalam keadaan renggang atau terluka.
Apabila dilalui udara, tidak berlaku getaran.
2.2. Bunyi Vokal
Bunyi vokal dihasilkan
apabila udara keluar daripada rongga
mulut dengan bebas tanpa sekatan atau himpitan. Ia juga dipengaruhi oleh pengaruh lidah, situasi rongga mulut
dan bentuk bibir. Terdapat lapan jenis
huruf vokal yang ada di dalam bahasa Melayu.
2.2.1. Figura Kedudukan Vokal-Vokal
2.2.2. Penghasilan Bunyi Vokal
Vokal Depan Sempit (i)
Untuk menghasilkan bunyi
vokal ini,, bahagian hadapan lidah
dinaikkan hingga hampir menyentuh lelangit keras, dan bahagian hujungnya
pula didekatkan pada gusi.
Rongga hidung ditutup dengan menggunakan lelangit lembut yang
diangkat. Udara yang datang dari paru-paru melalui rongga mulut dan
menggetarkan pita suara tanpa sekatan, halangan atau himpitan. Halangan, sekatan dan himpitan itu boleh
menghasilkan geseran. Pada masa yang
sama bibir berada di dalam keadaan yang terhampat.
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Ikan
|
Bila
|
Tali
|
|
Ibu
|
Tiba
|
Padi
|
Vokal Depan Separuh Sempit (e)
Depan
lidah dinaikkan setinggi yang mungkin sehingga mencecah gusi.Rongga bibir
berada di dalam keadaan terhampar.
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Enak
|
Teleng
|
Tauge
|
|
Elok
|
Leher
|
Tempe
|
Vokal Depan Separuh Luas atau lapang [ε].
Bagi menghasilkan vokal ini depan
lidah direndahkan sepertiga dari kedudukannya yang asal bagi vokal ( e ).
Posisi alat pertuturan adalah sama seperti
semasa mengeluarkan bunyi vokal
(i) dan (e).
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Esa
|
Belek
|
Tauge
|
|
Enak
|
Belok
|
Tempe
|
Vokal Depan Luas ( a)
Bagi mengeluarkan bunyi vokal
ini, kedudukan hadapan lidah
hendaklah diturunkan serendah-rendahnya. Lelangit lembut berada di dalam
keadaan terangkat rapat ke belakang tekak serta menutup rongga hidung. Kedudukan alat pertuturan lain sama
juga seperti menghasilkan vokal (i), dan (e).
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Awan
|
Kadar
|
Siapa
|
|
Anak
|
Beras
|
Nama
|
Vokal Belakang Sempit (u)
Bunyi vokal ini terhasil
apabila belakang lidah diangkat setinggi mungkin tetapi tidak menghalang ruang
aliran udara, manakala bibir dibundarkan.
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
ubat
|
bulat
|
Batu
|
|
ular
|
sudu
|
Palu
|
Vokal Separuh Sempit ( o )
Untuk menghasilkannya, belakang lidah diturunkan
1/3 di antara tempat yang paling tinggi dan yang paling rendah. Bibir pula
berada di dalam keadaan bundar.
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Orang
|
Tolong
|
Pidato
|
|
Otak
|
Bohong
|
Koko
|
Vokal Belakang Separuh Luas atau lapang [כ]
Bagi menghasilkan bunyi vokal ini, belakang
lidah diturunkan sehingga 1/3 daripada kedudukan separuh sempit dan bentuk
bibir hendaklah dibundarkan.
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Orang
|
Borong
|
Soto
|
|
Oleh
|
Bolot
|
Teko
|
Vokal Tengah [ə]
Lidah diletakkan seperti biasa di lantai rongga
mulut tetapi bahagian tepi lidah dilengkungkan sedikit dan rongga munlut berada
di dalam keadaan sederhana luas. .
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Emak
|
Penat
|
Sosialisme
|
|
Empat
|
Tenat
|
Behaviurisme
|
3.0 Definisi Bunyi Konsonan
Bunyi
Konsonan adalah bunyi selain daripada bunyi vokal. Ia terjadi apabila berlaku gangguan atau
halangan oleh alat artikluasi terhadap udara yang datang dari paru-paru. Konsonan terbahagi kepada dua iaitu:
3.1. Konsonan Bersuara
Terhasil ketika tekanan udara keluar dari paru-paru menggetarkan
pita suara
3.2. Konsonan Tidak Bersuara
Konsonan yang dihasilkan oleh udara daripada paru-paru tidak
menggetarkan pita suara.
3.3. Jenis-jenis
Konsonan
Di
dalam Bahasa Melayu cuma terdapat dua variasi konsonan iaitu konsonan asli dan
konsonan pinjaman. Konsonan asli adalah
konsonan sedia ada yang digunakan dan dituturkan oleh penutur bahasa Melayu
tanpa sebarang adaptasi oleh penutur.
Manakala konsonan pinjaman adalah konsonan yang telah diubahsuai dari
perkataan pinjaman oleh penutur. Jenis-
jenis konsonan di dalam Bahasa Melayu ialah:-
a) Dua konsonan letupan dua bibir
bersuara ( b ) dan tidak bersuara ( p ).
Cara membunyikannya:
|
Bunyi
konsonan [p]
|
Bunyi
konsonan [b]
|
|
1. a)
Kedudukan dua bibir - dirapatkan untuk membuat sekatan penuh pada arus
udara dari paru-paru ke rongga mulut.
2. b)
Kedudukan lelangit lembut -dinaikkan ke belakang atau ke dinding
rongga tekak untuk membuat sekatan udara dari paru-paru ke rongga hidung
c) Pita
suara - renggang.
4. d) Udara
dari paru-paru keluar ke rongga mulut TANPA
menggetarkan pita suara.
5. e) Sekatan
pada dua bibir dilepaskan serta- merta.
f)
Bunyi yang dihasilkan ialah letupan dua bibir tidak bersuara [p].
|
a)
Cara membunyikan sama seperti membunyikan konsonan [p]. yang berbeza
ialah:
1. b) Pita
suara – rapat
2. c) Arus
udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut DENGAN mengetarkan pita suara.
3. d) Bunyi
yang dihasilkan ialah letupan dua bibir bersuara [b].
|
Contoh
perkataan:
|
Huruf
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Konsonan
[p]
|
Palu
|
Lapik
|
Atap
|
|
Konsonan
[b]
|
Batek
|
Rabun
|
Adab
|
b) Dua
konsonan letupan gusi tidak bersuara ( t ) dan konsonan letupan gusi bersuara (
d )
Cara membunyikannya:
|
Bunyi
konsonan [t]
|
Bunyi
konsonan [d]
|
|
1. a) Kedudukan
hujung lidah -dinaikkan rapat
ke gusi untuk membuat sekatan penuh pada arus udara.
2. b) Lelangit
lembut dan anak tekak dinaikkan ke belakang atau ke dinding rongga tekak
untuk menutup arus udara ke rongga hidung.
3. c) Pita
suara - renggang.
4. d) Arus
udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut TANPA menggetarkan pita
suara
m
5. e) Sekatan
yang dibuat oleh hujung lidah dan gusi dilepaskan serta-merta.
6. f) Bunyi
yang dihasilkan ialah letupan gusi tidak bersuara [t].
|
a)
Cara membunyikan konsonan sama seperti membunyikan konsonan [t]. yang berbeza
ialah:
1. b) Pita
suara - rapat.
2. c) Arus
udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut DENGAN menggetarkan pita suara.
3. d)Bunyi
yang dihasilkan ialah letusan gusi bersuara [d].
|
Contoh
perkataan:
|
Huruf
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Konsonan
[t]
|
Takut
|
Batas
|
Padat
|
|
Konsonan
[d]
|
Dalam
|
Tanduk
|
Abad
|
c) Dua
konsonan letupan lelangit lembut bersuara ( g ) dan tidak bersuara ( k )
Cara membunyikannya:
|
Bunyi konsonan
[k]
|
Bunyi konsonan
[g]
|
|
1. a)
Kedudukan belakang lidah dirapatkan ke lelangit lembut untuk membuat sekatan
penuh pada arus udara .
2. Lelangit lembut dan anak tekak
dirapatkan ke rongga tekak bagi menyekat arus udara dari paru-paru ke rongga
hidung.
b) b) Pita
suara -renggang
4. c) Arus udara keluar dari paru-paru
melaui rongga mulut TANPA menggetarkan pita suara. d) Sekatan udara yang dibuat oleh
belakang lidah dilepaskan serta merta.
6. e)Bunyi yang dihasilkan ialah
letupan lelangit lembut tidak bersuara [k].
|
a)Cara
membunyikan konsonan sama seperti membunyikan konsonan [k]. yang berbeza
ialah:
1. b) Pita suara
dirapatkan .
2. c) Arus udara dari
paru-paru yang keluar melalui rongga mulut DENGAN mengetarkan pita suara.
3. d) Bunyi yang
dihasilkan ialah letupan lelangit lembut bersuara [g].
|
Contoh
perkataan:
|
Huruf
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Konsonan [k]
|
Kala
|
Makan
|
Tamak
|
|
Konsonan [g]
|
Garam
|
Pagar
|
Dialog
|
.
d) Satu
konsonan hentian glotis. ( ? )
Cara
membunyikannya:
i. Lelangit lembut dan anak tekak
dinaikkan ke belakang atau ke dinding rongga tekak untuk membuat sekatan udara
dari paru-paru ke rongga hidung
ii. Pita suara
dirapatkan sepenuhnya
iii. Arus
udara yang keluar dari paru-paru dibiarkan tersekat di belakang rapatan pita
suara.
iv. Udara
disekat oleh rapatan pita suara tanpa menggetarkan pita suara
Bunyi yang dihasilkan ialah hentian glotis [?]
seperti pada perkataan berikut:
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Anak
|
Saat
|
Lemak
|
|
Ikan
|
Rakyat
|
Budak
|
e) Dua
konsonan letusan bersuara [Ĵ] dan
lelangit keras tidak bersuara [č].
Cara membunyikannya:
|
Bunyi konsonan
[č]
|
Bunyi konsonan
[Ĵ]
|
|
1. a) Kedudukan hadapan lidah rapat ke
lelengit keras untuk membuat sekatan pada arus udara.
2. Lelangit lembut dan anak tekak
dinaikkan ke belakang atau ke dinding rongga tekak untuk membuat sekatan
terhadap arus udara dari paru-paru ke rongga hidung.
3. b) Pita suara direnggangkan.
4. c)Arus udara dari paru-paru melalui
rongga mulut TANPA menggetarkan pita suara.
5. d) Udara yang tersekat oleh hadapan
lidah di lelangit keras dilepaskan pelahan-lahan.
6. e) Bunyi yang dihasilkan ialah
letusan lelangit keras gusi tidak bersuara [č].
|
a)
Cara membunyikan konsonan sama seperti membunyikan konsonan [Ĵ]. yang berbeza ialah:
1. b) Pita suara
dirapatkan.
2. c)Arus udara dari
paru-paru keluar melalui rongga mulut DENGAN menggetarkan pita suara.
3. d)Bunyi yang
dihasilkan ialah letusan lelangit keras gusi bersuara [Ĵ]
|
Contoh
perkataan:
|
Huruf
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Konsonan [č]
|
Cara
|
Laci
|
Koc
|
|
Konsonan [Ĵ]
|
Jala
|
Kanji
|
Kolej
|
f). Dua
konsonan geseran tidak bersuara, iaitu geseran gusi tidak bersuara ( s)
i. Hadapan
lidah dinaikan ke gusi untuk membuat sempitan pada arus udara.
ii. Lelangit
lembut dan anak tekak dinaikan ke belakang rongga tekak untuk menyekat arus
udara dari paru-paru ke rongga hidung.
iii. Pita suara
di renggangkan.
iv. Arus
udara dari paru-paru melalui rongga mulut TANPA menggetarkan pita suara
v. Udara
keluar melalui sempitan depan lidah dan gusi untuk menghasilkan bunyi konsonan
geseran gusi tidak bersuara [s].
Contoh
perkataan:
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Silap
|
Lasak
|
Pedas
|
|
Satu
|
Lesu
|
Lemas
|
g) Satu
konsonan getaran bersuara ( r ).
i. Hujung
lidah dikenakan pada gusi.
ii. Lelangit
lembut dan anak tekak dinaikkan ke belakang rongga tekak untuk membuat sekatan
arus udara dari paru-paru ke rongga hidung.
iii. Pita suara
dirapatkan.
iv. Arus
udara yang keluar dari paru-paru melalui rongga tekak DENGAN menggetarkan pita
suara
v. Arus udara
melalui rongga mulut menggetarkan hujung lidah
Bunyi
yang dihasilkan ialah konsonan getaran gusi bersuara [r] seperti pada perkataan
berikut:
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Rapat
|
Tiram
|
Sabar
|
|
Rugi
|
Seram
|
Lebar
|
h) Satu konsonan gusi bersuara [I]:
i. Hujung
lidah dikenakan pada gusi.
ii. Lelangit
lembut dan anak tekak dinaikkan ke belakang rongga hidung untuk membuat sekatan arus udara dari
paru-paru ke rongga hidung.
iii. Pita suara
dirapatkan
iv. Arus
udara dari paru-paru keluar ke rongga mulut dengan menggetarkan pita
suara
v. Arus udara
dibiarkan keluar melalui tepi lidah sahaja.
Bunyi
yang dihasilkan ialah konsonan sisian gusi bersuara [I] seperti pada perkataan
yang berikut:
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Lagu
|
Tilam
|
Tebal
|
|
Lipat
|
Kelam
|
Kekal
|
i) Empat konsonan sengauan bersuara (m,
n, ŋ , n )
Konsonan sengau dua bibir bersuara [m]:
i. Bibir
bawah dan bibir atas dirapatkan untuk membuat sekatan pada arus udara.
ii. Lelangit
lembut dan anak tekak diturunkan untuk memberikan laluan arus udara dari
paru-paru ke rongga hidung.
iii. Arus
udara dari paru-paru masuk ke rongga mulut dan terus ke rongga hidung.
iv. Pita suara
dirapatkan untuk membuat getaran.
v.. Arus udara
dilepaskan perlahan-lahan.
Bunyi
yang dihasilkan ialah konsonan sengau dua bibir bersuara [m] seperti pada
perkataan yang berikut:
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Macam
|
Teman
|
Ketam
|
|
Murah
|
Lumba
|
Badam
|
Konsonan
sengau gusi bersuara [n]
i. Hujung
lidah dinaikkan pada gusi atau gigi gusi untuk membuat sekatan arus udara.
ii. Lelangit
lembut dan anak tekak diturunkan untuk memberikan l aluan arus udara dari paru-paru ke rongga hidung.
iii. Arus
udara dari paru-paru melalui rongga mulut terus ke rongga hidung
iv. Arus udara dilepaskan perlahan-lahan
Bunyi
yang dihasilkan ialah konsonan sengau gusi bersuara [n] seperti pada perkataan
berikut:
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Naga
|
Tanah
|
Taman
|
|
Nilam
|
Panah
|
Laman
|
Konsonan
sengau lelangit lembut bersuara [ŋ] cara membunyikannya:
i. Belakang
lidah dirapatkan ke lelangit lembut untuk membuat sekatan arus udara.
ii. Lelangit
lembut dan anak tekak diturunkan untuk memberikan laluan arus udara yang keluar
dari paru-paru masuk ke rongga hidung.
iii. Pita suara
dirapatkan dan digetarkan
iv. Arus
udara dari paru-paru melalui rongga mulut terus ke rongga hidung.
v. Arus udara
yang tersekat oleh belakang lidah dan lelangit lembut
dilepaskan pelahan-perlahan.
Bunyi
yang yang dihasilkan ialah kosonan sengau lelangit lembut bersuara [ŋ] seperti
yang berikut:
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Ngilu
|
Bingka
|
Lalang
|
|
Ngeri
|
Rangkap
|
Tulang
|
Konsonan sengau gusi lelangit keras bersuara [תּ ]. Cara
membunyikannya:
i. Depan
lidah dinaikkan ke lelangit keras untuk membuat sekatan arus udara
ii. Lelangit
lembut dan anak tekak diturunkan untuk memberikan laluan arus udara yang terkeluar
dari paru-paru ke rongga hidung
iii. Pita suara
dirapatkan dan digetarkan
iv. Arus udara
daripada paru-paru melalui rongga mulut dan terus ke
rongga hidung
v. Udara
yang tersekat oleh depan lidah dan lelangit keras dilepaskan perlahan-lahan
Bunyi
yang dihasilkan ialah konsonan sengau lelangit keras gusi bersuara (תּ) seperti perkataan yang berikut:
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Nyaris
|
Banyak
|
-
|
|
Nyala
|
Senyap
|
-
|
j) konsonan separuh vokal dua bibir
bersuara [w]:
i. Bibir di
bundarkan.
ii. Belakang
lidah dinaikkan ke lelangit lembut.
iii. Lelangit
lembut dinaikkan ke belakang rongga tekak untuk menyekat arus udara udara dari
paru-paru ke rongga hidung
iv. Udara dari
paru-paru keluar ke rongga mulut
v. Pita
suara digetarkan dan lidah bergerak dengan pantas ke kedudukan untuk
membunyikan vokal tengah [w].
Bunyi
yang dihasilkan ialah konsonan separuh vokal dua bibir bersuara [w] seperti
pada perkataan yang berikut:
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Waris
|
Kawan
|
Takraw
|
|
Wajar
|
Lawan
|
-
|
k) Satu konsonan separuh keras bersuara [j]. Cara membunyikannya:
i. Depan lidah
diangkat tinggi ke arah gusi.
ii. Bibir di
hamparkan.
Iii Lelangit
lembut dinaikkan ke belakang rongga tekak untuk menyekat udara dari paru-paru
ke rongga hidung.
iv. Pita suara
digetarkan sambil lidah bergerak pantas ke kedudukan
untuk membunyikan vokal [j].
v. Bunyi
yang dihasilkan ialah bunyi separuh vokal lelangit keras bersuara [j]
Bunyi
yang dihasilkan ialah konsonan separuh vokal lelangit keras bersuara [j]
seperti pada perkataan berikut:
|
Awal
|
Tengah
|
Akhir
|
|
Yakin
|
Tayang
|
-
|
|
Yuran
|
Payah
|
-
|
3.4. Penghasilan Konsonan
Penghasilan
konsonan-konsonan tersebut melibatkan daerah-daerah sebutan yang melibatkan
alat-alat artikulasi seperti jadual di bawah
|
Daerah sebutan
|
|||||
|
Cara sebutan
|
bibir
|
Gigi-gusi
|
Lelangit keras
|
Lelangit lembut
|
Glottis
|
|
Letupan
|
P b
|
T d
|
-
|
K g
|
-
|
|
Letusan
|
-
|
-
|
C j
|
-
|
-
|
|
Sengau
|
M
|
N
|
(ny)
|
(ng) ŋ
|
-
|
|
Geseran
|
-
|
S
|
-
|
-
|
H
|
|
Getaran
|
-
|
R
|
-
|
-
|
-
|
|
Sisian
|
-
|
L
|
-
|
-
|
-
|
|
Separuh vokal
|
W
|
-
|
Y
|
-
|
-
|
Bagaimanapun, hanya sepuluh sahaja huruf konsonan terdapat
dalam sistem bunyi konsonan Bahasa Melayu
pada awal, tengah dan akhir perkataan, iaitu p,t, k, m, n, ng, s,
h, r dan l. konsonan b, d, g, c dan jbab, had, koc dan kolej. Huruf konsonan ny, w dan y tidak kedapatan pada
akhir perkataan. Ia hanya berada pada akhir perkataan dalam perkataan-
perkataan pinjaman.
Pengenalan
Pada 1972, Menteri
Pelajaran Malaysia, Tun
Hussein Onn dan Menteri Pendidikan dan Kebudayaan Indonesia, Mashuri telah
menandatangani satu pernyataan bersama.
Peryataan bersama itu mengandungi kesepakatan untuk melaksanakan asas
yang dipersetujui tentang Ejaan Baru dan Ejaan Yang Disempurnakan. Pada 16 Ogos 1972 termaktublah sistem ejaan
Rumi di dalam isitilah Bahasa Melayu Malaysia
iaitu sistem ejaan latin bagi bahasa Melayu dan bahasa Indonesia. Ia juga dirujuk sebagai Ejaan Rumi Bersama
(ERB).
Perbezaan-perbezaan antara EYD
dan ejaan sebelumnya adalah:
§
'Tj' menjadi 'c': tjutji → cuci
§
'Dj' menjadi 'j': djarak → jarak
§
'J' menjadi 'y': sajang → sayang
§
'Nj' menjadi 'ny': njamuk → nyamuk
§
'Sj' menjadi 'sy': sjarat → syarat
§
'Ch' menjadi 'kh': achir → akhir
- awalan 'di-' dan kata depan 'di' dibezakan penulisannya. Kata depan 'di' pada contoh "di rumah", "di sawah", penulisannya dipisahkan dengan ruang, sementara 'di-' pada dikira, dibuat ditulis serangkai dengan kata yang mengikutinya.
1.0. Keselarasan Vokal
Pengertian
Keselarasan Vokal daripada Zaaba (1961) ialah kesesuaian dua vokal yang
membetuk dua suku kata pada kata dasar.
Pasangan itu adalah:-
1.1. Huruf vokal pada suka kata pra akhir
1.2. Huruf vokal pada suku kata pra akhir
tertutup
Siti Hajar Abdul
Aziz, PHD (2008) menakrifkan prinsip
keselarasan vokal ialah:
1.3. Berlaku di antara dua huruf vokal pada
kata dasar imbuhan tidak mempengaruhinya :
Ke-bo-le-han; ke-cen-derung-an
1.4. Kata dasar diakhiri dengan suka kata
terutup
1.5. Berlaku pada kata dasar yang mempunyai
tiga suku kata atau lebih. Prinsip ini
diaplikasi Cuma pada suku kata terakhir iaitu pasangan suku kata pra akhir
dengan suka kata tertutup:
Cen-de-rung
Di dalam Bahasa Malaysia, ada enam bunyi
vokal.huruf-huruf yang melambangkannya ialah a,
e, e,i, o, dan uHuruf e ditulis
dua kali kerana huruf itu melambang dua bunyi vokal yang berlainan :
1.6. e pepet : e seperti dalam perkataan e-mak
1.7. e taling : e seperti dalam perkataan e-sok
2.0.
Prinsip
Hukum Keselarasan Vokal (KV)
Prinsip ini terpakai
apabila "huruf vokal yang membentuk sesuatu sesuatu perkataan (yang
berakhirkan suku kata tertutup) mestilah daripada pasangan yang telah
ditetapkan" Di dalam Ejaan Rumi
Baru Bahasa Malaysia
terdapat 18 pasang huruf vokal yang telah ditetapkan.
|
Bil
|
Pola keselarasan
Suku Kata Praakhir - Suku kata Tertutup
|
contoh
|
|
1
|
a - a
|
Asah, balak, halaman
|
|
2
|
a - i
|
Alih, balik, sumbangsih
|
|
3
|
a
- u
|
Asuh, datuk, lembayung
|
|
4
|
e pepet - a
|
Emas, kelam, tembelang
|
|
5
|
e pepet – i
|
Lebih, betik, sembelih
|
|
6
|
e pepet - u
|
Telur, tempuh, temenggung
|
|
7
|
e taling - a
|
Alak, dewan, belerang
|
|
8
|
e taling –
e taling
|
Leceh, gelek, selekeh
|
|
9
|
e taling - o
|
Esok, telor, selekoh
|
|
10
|
i - o
|
Ingat, kilang, selinap
|
|
11
|
i - a
|
Intip, sisih, belimbing
|
|
12
|
i – u
|
Riuh, tidur, tembeliung
|
|
13
|
o - a
|
Otak, borang, sekolah
|
|
14
|
o – e taling
|
Oleh, boleh, celoteh
|
|
15
|
o - o
|
Obor, borong, kelompok
|
|
16
|
u - a
|
Ubat, tumpang, ketupat
|
|
17
|
u – i
|
Usik, kuih, gerusih
|
|
18
|
u – u
|
Untuk, tunduk, tengkujuh
|
Daripada 18 pola itu,
terdapat pula 8 pola yang berubah daripada sistem ejaan lama. Perubahan ini menggariskan bahawa huruf vokal
i atau u digunakan pada suku kata akhir tertutup sekiranya suku kata praakhir
menggunakan huruf vokal a,e pepet,i atau u seperti yang berikut:
|
Bil
|
Ejaan Lama
|
|
Ejaan Baru
|
|
|
|
Pola
|
Contoh
|
Pola
|
Contoh
|
|
1
|
a-e taling
|
Aleh
|
a-i
|
Alih
|
|
2
|
a-o
|
Batok
|
a-u
|
Batuk
|
|
3
|
e pepet-e taling
|
Lebeh
|
e-i
|
Lebih
|
|
4
|
e pepet-o
|
Tempoh
|
e-u
|
tempuh
|
|
5
|
i-e taling
|
Pileh
|
i-i
|
Pilih
|
|
6
|
i-o
|
Tidor
|
i-u
|
Tidur
|
|
7
|
u-e taling
|
Usek
|
u-i
|
usik
|
|
8
|
u-o
|
Untong
|
u-u
|
untung
|
Perkataan yang
terlibat biasanya mempunyai huruf konsonan yang berakhir dengan h,k,ng dan r.
Bagaimanapun bagi pola
yang statik seiring sistem ejaan lama, huruf vokal e taling atau o pada suku
kata akhir tertutup digunakan jika suku kata praakhir menggunakan huruf vokal e
taling atau o juga. Contoh:
|
Bil
|
Pola
|
Contoh Perkataan
|
|
1
|
e taling-e taling
|
leceh,gelek,teleng,selekeh
|
|
2
|
e taling-o
|
tempoh,belok,telor,selekoh
|
|
3
|
o-e taling
|
oleh,boleh,ponteng,celoteh
|
|
4
|
o-o
|
pokok,boron,kelompok,seloroh
|
3.0.
Kekecualian Keselarasan
Vokal
Hukum keselarasan vokal dilaksanakan
kepada perkataan daripada bahasa Melayu. Bagaimanapun kekecualian keselarasan
vokal hanya melibatkan kata pinjaman daripada bahasa Jawa dan Inggeris. Ramidah Hj Sabran (1985) berlaku pada kata
asing pinjaman seperti Jawa/Nusantara dan Bahasa Inggeris.
Jadual
di bawah menunjukkan kekecualian keselarasan vokal;-
|
Bil
|
POLA KESELARASAN
Suku Kata Praakhir - Suku kata Tertutup
|
KATA PINJAMAN
JAWA
|
KATA PINJAMAN
INGGERIS
|
|
1
|
a - e taling
|
aneh, kaget, pamer
|
kabaret, panel
|
|
2
|
a - o
|
calon, lapor, perabot
|
atom, faktor
|
|
3
|
e pepet -
e taling
|
gembleng
|
|
|
4
|
e pepet - o
|
bendok, jempol
|
gabenor, interkom
|
|
5
|
i - e taling
|
imlek
|
simen, tiket
|
|
6
|
i - o
|
ijon, pilon
|
diftong, transistor
|
|
7
|
u - e taling
|
tulen, ulet
|
subjek, dokumen
|
|
8
|
u – o
|
bunglon, lelucon
|
kupon, konduktor
|
|
9
|
a - e pepet
|
pakem
|
teater
|
|
10
|
o - e taling
|
|
hipotesis, objektif
|
|
11
|
e taling - u
|
|
petroleum, spektrum
|
|
12
|
e pepet - e pepet
|
demdem, pepet
|
|
|
13
|
i - e pepet
|
iseng
|
artikel, filem
|
|
14
|
o – i
|
|
fosil, hipokrit
|
|
15
|
o - u
|
|
bonus, forum
|
|
16
|
u - e pepet
|
lumer
|
skuter
|
|
17
|
e taling -
e pepet
|
|
meter
|
|
18
|
o - e pepet
|
|
oktober
|
4.0. Kesimpulan
Pengetahuan mengenai
ejaan dan keselarasan vokal harus dikuasai oleh pelajar dan penutur Bahasa
Melayu untuk mengelakkan kesalahan tatabahasa yang akan merosakkan integriti Bahasa
Melayu itu sendiri.
Para guru
seharusnya menghafal kemahiran ini secara tuntas agar kefahaman penuh dapat
disalurkan kepada para pelajar dan seterusnya memartabatkan Bahasa Melayu itu.
LAMPIRAN 1
Contoh-contoh
alat artikulasi
|
1.
|
Bibir atas
|
11.
|
Tengah lidah
|
|
2.
|
Bibir bawah
|
12.
|
Belakang lidah
|
|
3.
|
Gigi atas
|
13.
|
Akar lidah
|
|
4.
|
Gigi bawah
|
14.
|
Epiglotis
|
|
5.
|
Gusi
|
15.
|
Pita suara
|
|
6.
|
Lelangit keras
|
16.
|
Rongga tekak
|
|
7.
|
Lelangit lembut
|
17.
|
Rongga Hidung
|
|
8.
|
Anak tekak
|
18.
|
Rongga mulut
|
|
9.
|
Hujung lidah
|
19.
|
Rahang
|
|
10.
|
Hadapan lidah
|
20.
|
Tenggorok
|
Lampiran 2
Gambarajah
Pita Suara
Bibliografi
No comments:
Post a Comment
Terima Kasih Kerana Sudi Meninggalkan Komen :D